Mijn vader ging ons huis uit toen ik 11 was en hij 64: met zijn Parkinson en dementie was het thuis niet meer leefbaar. Hij overleed drie jaar later. Terugkijkend is hij meer een grootvader dan een vader voor me geweest. ‘Stel dat je hier zelf voor gekozen hebt, zo’n afwezige vader, waarom zou je dat dan gedaan kunnen hebben?’, vroeg iemand me veel later. ‘Zodat ik mijn eigen pad kon gaan,’ dacht ik meteen.
Mijn behoefte aan autonomie is groot. Daarom ben ik altijd dankbaar geweest voor leidinggevenden die me veel vertrouwen gaven.
Ik begrijp inmiddels dat de meeste (hoger opgeleide) professionals graag veel bewegingsvrijheid hebben – ook zonder afwezige vader. We willen onszelf ontplooien, uit de verf komen. We willen misschien eerst begeleiding, maar daarna veel ruimte, veel vertrouwen.
Een belangrijke boodschap van grootse mensen als Boeddha, Jezus, Erasmus, Steiner, Jung en Etty Hillesum is dat ieder mens vrij is - en verantwoordelijk. Autonoom.
Deze week werd ik uitgenodigd om een workshop te geven over ‘Leiderschap in de 21e eeuw’. Leiderschap, de 21e eeuw: geen kleine thema’s. Waar gaat dat om?
Eerst de 21e eeuw. Een kort onderzoek naar de megatrends van de 21e eeuw bracht me bij 6 ontwikkelingen. De samenleving wordt de komende decennia:
- Mondialer, ‘dorpser’: we raken wereldwijd steeds meer bij elkaar betrokken;
- Digitaler;
- Individualistischer, persoonlijker: we kunnen ons leven steeds meer zelf vormgeven;
- Duurzamer: we zullen steeds duurzamer leven;
- Menselijker: gevoelens en emoties krijgen meer ruimte: we willen beleven, authentiek zijn, voelen, ervaren, onszelf mogen zijn;
- Sneller, dynamischer, onzekerder: veranderingen gaan steeds sneller.
Dan leiderschap: ‘een doel bereiken door een persoon/groep te begeleiden’. Naarmate de leidingkrijgenden (onze medewerkers, klanten/patiënten, kinderen) zelf meer kunnen en willen, verschuift het leidinggeven van inhoudsgericht naar proces- en vooral mensgericht. Naar mijn idee is dat al decennia gaande, zo niet eeuwen: de mens ontplooit zich, wordt steeds vrijer. De twee belangrijkste en meest inspirerende vaardigheden als leider zijn wellicht om het zelfstandig-mens-zijn van de ander te respecteren (en daarmee te benutten), en om zelf het goede voorbeeld te geven in hoe jij je leven leidt.
Respecteren van de ander uit zich in vertrouwen geven.
Zelf het goede voorbeeld geven uit zich in: jezelf ‘leiden’, zelf leven zoals je ten diepste wilt, vanuit je hart.
Als je die twee combineert ontstaat: jezelf vertrouwen geven. Jezelf de ruimte geven om te leven zoals je ten diepste wilt. Menselijk. Feilbaar. Kwetsbaar. Authentiek. Jezelf én anderen het vertrouwen gevend om jouw/hun eigen levenspad te gaan, om zelf verantwoordelijkheid te nemen in deze snel veranderende wereld.
Een hele uitdaging: vertrouwen geven. Vertrouwen vergt de bereidheid en het vermogen om los te laten – bijv. je angst dat het niet goed zal gaan. Vertrouwen is ook een kwestie van gunnen: de ander (of jezelf) de vrijheid gunnen om fouten te maken. Vertrouwen is een geschenk: ‘jij als mens bent een doel op zich’. Vertrouwen kan confronterend zijn: je confronteert jezelf wellicht met je eigen ‘misbaarheid’, vervangbaarheid. Dat moet je ‘incasseren’. En vertrouwen is ook verantwoordelijkheid nemen: je staat garant voor iets dat jij niet zelf in de hand hebt. Dat is kwetsbaar. En krachtig.
Wat je leiderschapsstijl ook is in de 21e eeuw: het draait om vertrouwen.
In mijn leidinggevende rol als vader tracht ik dat dagelijks vorm te geven. Door niet afwezig te zijn, maar wel veel ruimte te geven. En vertrouwen.
Weet je wat ook typisch 21e eeuw is? Dat het voor iedereen weer anders is. Voor mij is vertrouwen de essentie. En voor jou?