Het is nog vroeg; kwart over negen 's morgens. De training time-management is een kwartiertje bezig. Ik heb net de doelen en het programma van de dag verteld en we hebben een kort voorstelrondje gedaan. De deelnemers kijken naar de woorden 'Waar gaat het om in het leven?', die op de flipover staan. Daar onder heb ik een kleurige regenboog getekend: symbool voor de veelkleurigheid van het leven, maar ook voor het 'grotere perspectief' van waaruit je naar het leven kunt kijken.
Is geld een doel of een middel?
Een wat oudere, stille man fronst en kijkt ingespannen; een jonge vrouw oogt juist blij met deze vraag. 'Gelukkig zijn!', zegt ze enthousiast. Ik schrijf het onder de regenboog. 'Liefde', zegt iemand anders. Ik schrijf het erbij. 'Leuke dingen doen', klinkt het. Er volgen nog meer levensdoelen. 'En geld verdienen?', vraagt de fronsende man.
Dat roept de vraag op of geld een doel of een middel is. Een middel, een voorwaarde, blijkt de conclusie, maar wel een belangrijk middel.
Gelukkig zijn
De vraag waar het in het leven om gaat stel ik regelmatig in trainingen. Wat blijkt: in grote lijnen geven mensen dezelfde antwoorden. Of ze nou werken in de zorg, als medisch specialist of als verzorgende, of in de techniek, politiek of als management trainee: het gaat ons mensen uiteindelijk maar om een paar dingen: gelukkig zijn, genieten, iets betekenen voor anderen, groeien/ontwikkelen, gezond zijn.
Er zijn wel wat accenten. Voor sommige mensen zijn 'betekenisvolle relaties' uiteindelijk de essentie van het leven. Voor andere mensen staat hun eigen persoonlijke ontwikkeling op nummer één. Wie net heeft ervaren hoe ingrijpend 'ziek zijn' is, kan 'gezondheid' bovenaan het lijstje zetten. En wie ontslag vreest kan 'werk' even als hoogste doel zien.
Maar alles bij elkaar heeft 'gelukkig zijn' of 'genieten' de meeste aanhangers.
'Dat willen andere mensen natuurlijk ook', zeg ik dan. Op dit moment in de training, zo in het begin, is iedereen het daar nog roerend mee eens.
Collegiaal nee zeggen
Later op de dag hebben we het over assertiviteit en 'collegiaal nee zeggen', die nodig zijn om je planning voor de dag ook echt te kunnen volgen. Als een collega geen zin heeft in een vervelend klusje en jou met 'Echt iets voor jou!' probeert te verleiden om het van je over te nemen, kan het heel gepast zijn om 'nee' te zeggen. Mag je die collega niet zo, dan ben je wellicht geneigd om onaardig te doen. De 'regenboog', met daaronder de fraaie levensdoelen, blijkt dan een handig hulpmiddel om ons er aan te herinneren dat ook de ander graag gelukkig wil zijn, en dat het jammer zou zijn om de ander af te katten.
De fronsende man volgt het gesprek aandachtig: Ja, soms moet je een collega teleurstellen. Maar dat kan heel gepast zijn; bijvoorbeeld als iemand iets van je vraagt waar jij niet verantwoordelijk voor bent en er best een andere oplossing mogelijk is.
Ik zie de fronsende man weer zitten. Hij heeft vandaag geleerd dat hij mensen teleur mag stellen, als dat nodig is. Zijn frons is verdwenen. Hij zit er ontspannen bij, nu. Hij glimlacht.
Ik ook.